कवितेची माह्या | व्हावी चिरफाड
ठेवता न भीड | अजिबात
विचार भिडता | थेट गाभाऱ्यात
दिवा कोपऱ्यात | पेटवावा
दिसलेले काही | टिपले वहीत
आपुलाले हित | वेचताना
अंधारात कोणी | पेटवावा दिवा
तमाला विसावा | आपसूक
निजताना रात | अंथरावी दिशा
काजव्याची आशा | सांकेतिक
आयुष्य
जुन्या खोडांचं
नव्यांशी पटतंच असं नाही.
जुळवून घेताना
अर्थाअर्थी खटके उडतातच.
नव्याचे नऊ दिवस,
अन् जुन्याचे सोनेरी दिवस.
नवं म्हणजे मोकळीक छान
जुनं म्हणजे पिंपळपान.
हे म्हणजे
अगदी टिमकी वाजवणेच!
काळ्याचे करडे अन् करड्याचे पिंगट होत होत
केविलवाणे बेरंग होतात.
अर्थात हे शतकानुशतके पुन्हा पुन्हा
घडत राहते.
यात समजावणे वा चमकावणे आलेच.
अधिक विस्तारानं आणि खोलात जाऊन
हे पिच्छा पुरवणेच आहे.
●●●
© शिवनाथ अशोक तक्ते आश्वीकर
गालात गोड हासणे
तुला बरे जमायचे
डोळ्यातली शराब हाय
बेहोश धुंद व्हायचे
कळूनही कळेचना
मामला मनातला
चाहूल येतसा उगा
तुझ्याकडे पहायचे
व्हठ हे नाही जणू
गुलाबपंखुड्याच ह्या
जाहली ऐसी तऱ्हा
हा जीव झाला बावरा
केशी तुझ्याच गुंतला
अत्तर सुगंधी मोगरा
दाटले आभाळ काळे
हे तुला सांगायचे
पाहिले जेव्हा मला
देऊन मानेला वळण
राहून गेले बघ कसे
चेहरा तुझा बघायचे
आणखीच अडकत चालली
माझी तुझ्यात स्पंदने
कानात माझ्या वाजती
मनलाजरी तव पैंजणे
उन्हात खोंड मिरवता
का आम्ह्या जळायचे?
चोरून पाहतो तुला,
तुला बरे कळायचे?
राहिल्या ह्यांच्या सह्या,
ह्यांनी उठविल्या वावडया
त्यांनाच बांधा तोरणे
ज्यांचे अजून व्हायचे!
••••
शिवनाथ अशोक तक्ते
••• गुरू रूप •••
तळ स्थिर, कळ स्थिर, उगम स्थिर
आणि विसावाही स्थिर
स्थिरपणाची व्याख्याही स्थिर
नित्याचे अरण्यासक्त आवाज
कोलाहलप्रिय नियम डावलून
सुस्थिर तत्वांच्या तळाशी
सांगोपांग ज्ञानमुद्रेत स्थिर
हे कुठल्या राशीचे? कुठल्या देशीचे?
की हे परिमाणशून्य?
यांच्या हातीही शून्य अन् विश्वाची
उत्पत्तीही शून्यातूनच...
म्हणजेच तळापासून...
निढळापासून...
प्रश्नांकित मळभापासून
चैतन्याच्या ओथंबांचा
जलप्रपात...
एकूण एक अनादी अनंत
आकार, चिन्ह, अस्तित्व-नास्तित्व
यांच्या अलिकडले आणि
पलीकडलेही.
अरुपाचे अर्करूप
व्याकरण म्हणजेच गुरू रूप
बाकी सर्व
अव्यक्त, अपूर्ण, असंचयी
लघु रूप!
त्यातही
मग आपण कोण?
जर मान्य केलं तर
नास्तित्वाच्या अस्तित्वाचे
पराग कण अथवा त्यांचेही
अस्थिर अभास!
•••••
© शिवनाथ तक्ते
विद्यापीठीय स्तरावरील परीक्षांचे पर्यवेक्षण (supervision) करत असताना आलेला अनुभव:
झालं असं की supervision करत होतो आणि हा विद्यापीठाचा पेपर (अत्यंत) सोपा काढल्याचं विद्यार्थ्यांच्या चेहऱ्यावरून समजत होतं. ठळकपणे दिसून येत होतं. त्यांच्या नजरा सारख्या वरती आणि याचकाच्या भूमिकेतून आस लावून ( खास करून मुली!) ट-का-म-का पघत व्हत्या. जणू कोणीतरी आपणास मदत करावी, काहीतरी सांगावं, वगैरे. यावर एक शेर सुचला, तो पुढील प्रमाणे:
ता. क. थोडी मदत करतो...
(चाल: ये आंखे देखकर हम सारी दुनिया भुल जाते है)
::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::
''''''’'''''''''''''''''''''’''''''''''''’'''''''''’"""""""”"""""""""""
इन्ही हसरत भरी नजरों से थोड़ा पढ़ भी लेती तो
जरा भी वक्त ना मिलता तुम्हें यू गिड़गिड़ाने को
''''''’'''''''''''''''''''''’''''''''''''’'''''''''’"""""""”"""""""""""
::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::
:- शिवनाथ अशोक तक्ते आश्वीकर
मानेचं हाड बाक आल्यानं
अधिकच वाकलेलं
रठ झालेलं,
शेवटाला माखलं
तुपाने गावरान...
गालाचे हाड वर आल्यानं
नाकाचा शेंडा अधिकच तरतरीत,
पण तरीही
आखीव रेखीवपणा शाबूत
तंतोतंत!
खोल गेलेल्या आवाजातील
जरब, क्षीण होत गेल्याची नोंद कोरलेली
मनपटलावर कायमचीच.
नंतरच्या बऱ्याच रात्री आणि
दिवसाही
ठसकलेला संथ आवाज
कानात घुमल्याचा भास होऊन गलबलून
आलं. वेडात निघालो त्यापायी.
थापी, रंधा, नैल्या, वळंब्यात
कासावीस गुतलेला जीव,
त्याची घालमेल खूपदा बोलून
दाखवलेली.
उभी जिंदगानी अगदी दोरीतलं जगणं,
'बांधकामात गहूभर देखील दोष असून चालत नाही'
ही त्यांच्यातील कारागिराची शिस्त
जणू पालुपदच!
शेवटून दुसऱ्या रात्रीचं अजब वागणं
थोर मनात साठवणं तसं मुश्किलच.
कधी नव्हे ती
चहा सोबत खाल्लेली बिस्किटं
दिलासा देणारी ठरावीत इतकं
आशादायी चित्र रात्री सोबतच
गडद होत गेलेलं...
कोणती शपथ देत असेल त्याच्यासह
त्याच्या आतील
हॅम्लेटला स्वतःच्या बापाच्या आतील
हॅम्लेटच्या बापाचं भूत?
स्मरणांचं यथार्थ लिंपन
अवघ्या आयुष्याभोवतीच घातलेलं
अभावाच्या परिपक्वतेनं:
माणसाचं निरंतर 'पेटणं' हे
विझण्यासाठीच.
■ शिवनाथ अशोक तक्ते आश्वीकर
तारेवरची कसरत नाही
संमेलन हो भरले त्यांचे
मोर्चा नाही चर्चेसाठी
संमिलन हो भरले त्यांचे
तुटलेलेपण अनुभवलेल्या
पिढ्या-पिढ्यांच्या ऱ्हासाबद्दल
टिपे गळणे ठरले त्यांचे
सगे-सोयरे बनून आपल्या
दुःखा बद्दल
सुतक पाळणे ठरले त्यांचे
रहिवासाची स्थळे जयांनी
लुबाडलेली त्यांच्यासाठी
मौन पाळणे ठरले त्यांचे
खोपे, घरटे, ढोली मध्ये
डाव मांडला
त्या झाडांची कत्तल आम्ही
निमूट पहिली
घरट्यासाठी जीव झिजविला
ज्यांनी ज्यांनी
घरकुलावर बोलायचे
ठरले त्यांचे
माणुसकीची घडी काहीशी
विस्कटलेली
कशी बसविली जाईल हेही
ठरले त्यांचे
अवशेषांवर चर्चासत्रे
खूप रंगली
श्वासांसाठी बीज पेरणे
ठरले त्यांचे
■ शिवनाथ अशोक तक्ते आश्वीकर
फुलांची डायरी केली जराशी शायरी केली
तुझे आयुष्य लिहिताना मनाची पायरी केली
●○●
आई कळते असे वाटते पण आई कळतेच कुठे?
मेंदूच्या पटलावर आता असेल का हो गाव तिचे
हजार जुळवू खिळे आपण छाप तरी उमटेल तिथे?
यातील सारे सारे घडते आई जेव्हा जाते
रग लागते बेंबीला अन् नाळ ओढली जाते
 |
| ही अविनाशी गाणी ..., |
●○●
काही रचना 'स्वरलतेच्या', आळवितो मी जेव्हा
आपसूक माझ्या डोळा येते, गंगौघाचे पाणी
उपकारांचे नाही ओझे, नक्षत्रांचे देणे
हिशोब नाही हा जुळणारा, ही अविनाशी गाणी
मी ओळींच्या नशिबी नाही,ओळी माझ्या नशिबी
रित्या कवींच्या समोर धरली, भरलेली फुलदाणी
अस्तित्वाची भिजकी माती उचलून घेतो हाती
पाठीमध्ये अधिकच झुकले इथले पाळीव प्राणी
टेकवतो मी माझा खांदा अलगद 'डोली' खाली
मातृत्वाचे झरे आटती जेव्हा निजते लेणी
विस्तीर्ण नदीचा काठ रडावा अमृत कंठासाठी
आर्त स्वरांनी सरो लगोलग संध्याकाळ विराणी
●○●
■ शिवनाथ अशोक तक्ते आश्वीकर
०७-०३-२०२२ ११:३३ रात्रौ
